Forensische psychologie en psychiatrie: Naar een betere aanpak van gewelddadig extremisme?

08/12/2023, Brussel – Het OCAD en het Egmontinstituut organiseerden hun derde gezamenlijke conferentie. Het event wil alle partners van het OCAD bij elkaar brengen, met inbegrip van de lokale overheden en de academische wereld. Thema van het colloquium was de missing link tussen de forensische psychologie/psychiatrie en de overheidsdiensten: op welke manier kunnen ze elkaar helpen om onze samenleving veiliger te maken?

Traditiegetrouw mocht de winnaar van de thesiswedstrijd het colloquium openen. Dit jaar was dat Ruben Lateur (UGent). Hij stelde zijn thesis voor over de rol van de NMBS in het verzet tijdens WOII. Op het eerste gezicht geen voor de hand liggend onderwerp. Toch geeft het onderzoek uitermate interessante inzichten voor de veiligheidsdiensten van vandaag.

“De netwerk- en sociale analyse zijn in het onderzoek van Ruben weliswaar niet gebruikt vanuit een terrorismeperspectief, maar kunnen zeer snel en efficiënt worden overgezet naar bijvoorbeeld georganiseerde misdaad, of terrorisme” stelt Gert Vercauteren als directeur a.i. van het OCAD. “Op die manier zijn de verworven inzichten een meerwaarde voor onze partnerdiensten. Het is immers belangrijk om onze horizon te verruimen.”

Nood aan samenwerking met de forensische psychologie

De rode draad van het colloquium was de noodzaak om de multidisciplinaire samenwerking in de aanpak van extremisme verder te verbeteren. Zowel psychologen uit de veiligheidsdiensten, als professoren in de psychologie en psychiatrie uit de academische wereld riepen op om expertise in de forensisch discipline meer op te bouwen én te delen.  Forensische psychologie en psychiatrie helpen zoeken naar de onderliggende oorzaken voor gewelddadig gedrag.

De belangrijkste vaststelling van het panel was immers dat extremisme (ideologie) en psychische problemen elkaar niet uitsluiten. Een dader van een geweldsdaad kan dus zowel een geradicaliseerde extremist zijn als lijden aan een of meerdere psychische problematieken. Vaak versterken beide elkaar zelfs.

Te vaak is de specifieke kennis die met een van beide werelden gepaard gaat, te weinig gekend bij de andere wereld. De kennis van forensische psychologie en psychiatrie ontbreekt nu grotendeels in de multidisciplinaire aanpak van de Strategie T.E.R. en zou verder uitgebouwd moeten kunnen worden in de Lokale Task Forces en Lokale Integrale Veiligheidscellen. Tegelijk zou een betere kennis van extremisme en radicaliseringsprocessen bij psychologen en psychiaters kunnen helpen om signalen vroeg te detecteren. We moeten dus manieren zoeken om de handen in elkaar te slaan, die mensen te helpen en onze samenleving zo veiliger te maken voor iedereen. Ook een volwaardige opleiding forensische psychologie in België werd door de experten als nood gedefinieerd.

 

Sterkere samenwerking binnen de Strategie T.E.R.

Dat was ook de oproep van minister van Binnenlandse Zaken, Annelies Verlinden: “Het mag niet stoppen bij een goede informatiedeling en protocollen tussen diensten. We moeten ook stappen zetten in informatiedeling met de medische wereld én vooral de nodige expertise uitwisselen. De LTF- en LIVC-werking hebben baat bij meer samenwerking met de forensische psychologie.”

Minister van Justitie Paul Van Tigchelt zet zich in voor een uitbouw van onder meer forensisch psychiatrische centra. “De good practices die er zijn in de twee bestaande forensische centra moeten verder in België worden ontplooid. Bij daden van geweld moet recht gesproken worden, de slachtoffers moeten geholpen en opgevolgd worden. Daders moeten gestraft worden, maar in sommige gevallen is het evenzeer nodig om daders te begeleiden en die aanpak te hanteren die maakt dat onze samenleving voor iedereen veiliger wordt”.

 

Veiligheidsthema’s voor een sterk veranderend dreigingsbeeld

Het tweede deel van het colloquium verzamelde de partners van het OCAD over diverse thema’s die raken aan de veiligheid van onze burgers in België.

“Als we terugkijken naar het voorbije jaar, moeten we stellen dat het woelige tijden zijn”, zegt Gert Vercauteren (OCAD). “Niet alleen in België, maar ook in het buitenland worden we geconfronteerd met nieuwe evoluties in het dreigingsbeeld. Dit stelt de diensten voor grote uitdagingen. Dit jaarlijkse colloquium draagt alvast bij tot een goede reflectie en een positieve dynamiek om ons te blijven aanpassen aan dit veranderende dreigingsbeeld.”