Taliban 2.0 nemen de macht over in Afghanistan, dreigingsniveau in België blijft op twee

31/08/2021, Brussel – Medio augustus namen de fundamentalistische Taliban de macht over in Afghanistan. Hoewel de Taliban zich dit keer een ‘zachter’ imago willen aanmeten dan 25 jaar geleden, stelt de internationale gemeenschap zich onder meer vragen bij de rechten van de vrouw. Ook is er ongerustheid over de aanwezigheid van verschillende extremistische groepen in de regio en hun onderlinge rivaliteit. Zoals de zaken er nu uitzien, op basis van de informatie die momenteel beschikbaar is, dienen de evoluties in Afghanistan een plaatselijke agenda en blijft de impact op de dreiging in België beperkt.

De Taliban 2.0 hebben vooral een lokale agenda. Met hun “Islamitische Emiraat van Afghanistan” willen ze een staatsstructuur instellen die volledig is gestoeld op de sharia, het islamitische recht. Veel van hun aandacht zal dus vooral gaan naar het consolideren van hun macht. Het lijkt er hierbij op dat ze zich dit keer globaal genomen een ‘zachter’ imago willen aanmeten. Of dat zal lukken en in welke mate ze dat ook echt ambiëren, valt echter nog te bekijken.

Zo is het bijvoorbeeld onduidelijk hoe de Taliban zullen omgaan met de rechten van de vrouw. Ook is het niet zeker in welke mate het leiderschap greep zal hebben op andere bevolkingsgroepen of Taliban-kopstukken in verder afgelegen gebieden. Centraal leiderschap en controle zijn altijd al onmogelijk gebleken in Afghanistan. Daarentegen hebben veel Afghanen de internationale aanwezigheid altijd gezien als een ongewenste beïnvloeding. Zeker op het platteland stonden de Afghanen doorgaans erg afwijzend tegenover de modernisering naar westers model, die ze als maatschappijontwrichtend ervaarden.

Terroristische groeperingen

Afghanistan huist verschillende extremistische en terroristische groepen, waarmee de Taliban in sommige gevallen goede relaties onderhouden – zoals Al Qaeda (AQ) – en in andere gevallen zwaar in conflict liggen (zoals Islamitische Staat Khorasan, de Afghaanse tak van IS). De aanslagen op de luchthaven in Kaboel van 26 augustus, getuigen van die onderlinge vijandigheid.

Impact van de gebeurtenissen op de dreiging in België en tegen de Belgische belangen

In tegenstelling tot groepen zoals IS of AQ, hebben de Taliban geen internationale veroveringsagenda. Hun focus ligt – zeker op korte termijn – in eigen land. Wel wordt verwacht dat de onstabiliteit nieuwe migratiestromen op gang zal brengen, waarvan een deel naar Europa en ook naar België zullen komen.

Een aanzienlijk deel van de Afghaanse diaspora in België is het (jihadistische) geweld in Afghanistan ontvlucht. Zij hangen dus niet meteen een extremistisch gedachtegoed aan. Toch kunnen we niet uitsluiten dat er onder degenen die Afghanistan ontvluchten ook individuen zullen zijn met een criminele of (potentieel) extremistische agenda. Daarnaast mogen we niet vergeten dat het diaspora-gegeven complex is. Spanningen met andere groepen kunnen altijd meespelen.

Momenteel is het echter zo dat wanneer er zich in ons land conflicten of gewelddaden voordoen waarbij Afghanen betrokken zijn, hier geen jihadistische componenten spelen. De conflicten situeren zich vooral op het vlak van de openbare orde. Vaak ligt de oorzaak bij clanrivaliteiten, eergerelateerd geweld of tegenstrijdige criminele belangen.

     Nieuwe uitstroom van FTF’s onwaarschijnlijk

De kans is klein dat terreurgroepen in Afghanistan op korte termijn opnieuw een aantrekkingspool worden voor buitenlandse strijders. Daarvoor zijn er te veel (praktische barrières) en hebben ze te weinig uitstraling. Uit vrees voor vergelding zullen de Taliban-kopstukken wellicht ook niet toelaten dat AQ of andere groepen het land zouden gebruiken als uitvalsbasis voor aanslagen in het Westen. De Taliban zelf zijn bovendien altijd wantrouwig geweest tegenover westerlingen en zijn dus niet geneigd om westerse strijders in hun rangen te tolereren. De rivaliteit tussen IS en de Taliban zal daarin ook een significante rol spelen.

    Boost voor het islamistische gedachtegoed

Wel moeten we er rekening mee houden dat de overwinning van de Taliban in het voordeel kan spelen voor andere extremistische groeperingen. In hun hoofd “heeft de islam gewonnen op de ongelovige bezetter”. In welke mate die ingesteldheid een impact heeft op de internationale veiligheid en op de internationale belangen, valt nog af te wachten.

     Polarisering

De situatie en evolutie in Afghanistan lokken heel wat reacties uit bij alle ideologische strekkingen. Zeker uit rechts-extremistische hoek merken we een zeker negativisme. De gebeurtenissen worden aangegrepen om alle moslims over één kam te scheren en hen weg te zetten als moordenaars, fundamentalisten en vrouwenhaters. Die argumenten worden dan weer aangegrepen om van Europa een versterkte burcht te maken.

Zowel in Scandinavië als in de VS en België zijn er verrassend genoeg ook felicitaties en bewondering opgetekend voor de acties van de Taliban.  Hoewel ze de ideologie van de Taliban verwerpen, prijzen sommige rechts-extremisten de Taliban omwille van wat ze “een doortastend optreden tegen een nutteloze, corrupte, liberale overheid” noemen.

Dergelijke ontwikkelingen kunnen bijdragen tot het algemene klimaat van polarisering dat in ons land al geruime tijd sterker wordt. Gelukkig is de emotionele trigger in ons land niet van die aard dat we op korte termijn een grote impact moeten verwachten.

Het OCAD blijft de evolutie van nabij opvolgen. Op basis van de informatie waarover het OCAD momenteel beschikt, is er geen reden om het algemene dreigingsniveau voor België aan te passen. Het niveau blijft op twee op een schaal van vier, wat betekent dat de dreiging gemiddeld is.