©Radio 1

02/09/2020, Brussel – Na de reeks bloedige aanslagen in Europa is de terreurdreiging de voorbije jaren opnieuw kleiner. “Maar het jihadistische gedachtegoed blijft mensen inspireren”, zegt Paul Van Tigchelt, directeur van het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD), die waarschuwt voor lone actors.

Vandaag begint in Parijs het proces over de aanslag op het Franse satirische magazine Charlie Hebdo. De aanslag was in 2015 het symbolische startsein voor een reeks bloedige aanslagen in Europa. In die reeks bevinden zich ook aanslagen bij ons op de luchthaven van Zaventem en in de metro in Brussel, op 22 maart 2016. De acties van deze commando’s zijn toen gecoördineerd door terreurgroep IS.

Nadien vonden nog aanslagen plaats, maar die werden niet meer op dezelfde manier aangestuurd. Zogenaamde lone actors, eenlingen, voerden actie uit. Eenlingen laten zich misbruiken door de jihadistische ideologie maar zijn zelf nooit in Syrië of Irak geweest.

Terreurdreiging is kleiner

Vandaag is de terreurdreiging in ons land opnieuw kleiner. Het dreigingsniveau staat al sinds janauri 2018 op niveau 2 op een schaal van 4. Toch zijn er nog heel wat “elementen die ons zorgen baren”, zegt Van Tigchelt in “De ochtend” op Radio 1. “Er is geen reden tot zelfgenoegzaamheid.”

Lone actors zijn minder makkelijk op te sporen. Daar moeten we als samenleving alert voor zijn. “Maatschappelijke voelsprieten zijn erg belangrijk om problemen in een vroeg stadium vast te stellen. In bijv. scholen en sportclubs zijn soms ook signalen van radicalisering of extremisme.” zegt Van Tigchelt.

“Het kalifaat van terreurgroep IS mag dan geografisch verdwenen zijn, de ideologie bestaat nog altijd”, verzekert Van Tigchelt. Er zijn nog steeds rebellengroepen die aanslagen plegen en mensen ontvoeren in naam van de jihad. “Hun activiteit is in Syrië en Irak opnieuw toegenomen” stipt Van Tigchelt aan.

Het OCAD houdt ook nog steeds een 130-tal teruggekeerde Syriëstrijders prioritair in de gaten. “Zij zitten in de gevangenis of hebben hun straf al uitgezeten.” Toch worden er soms ook ex-Syriëstrijders geschrapt uit de Gemeenschappelijk Gegevensbank van het OCAD omdat ze een positieve evolutie doormaken en voldoende geïntegreerd zijn in de samenleving.

Rechts-extremistische ideologie heeft de wind in de zeilen

Toch moeten lone actors niet alleen in jihadistische hoek gezocht worden, zegt Van Tigchelt. Ook het rechts-extremistische gedachtegoed heeft de wind in de zeilen. “De methodes van de salafistische en de rechts-extremistische ideologie zijn vergelijkbaar”, geeft Van Tigchelt aan:

“Ze ontmenselijken allebei de tegenstander. Ze hanteren een wij-versus-zij discours waarin die tegenstander moet vernietigd worden, want anders zal het wij – wie dat ook mag zijn – niet overleven.”

Het OCAD volgt momenteel zo’n 40 mensen op met een rechts-extremistische gedachtegoed. En net als bij de jihadisten zijn de sociale media hun levenslijn. “De sociale media zijn wereldwijd de echte gamechanger voor radicalisering en extremisme.”

Daarnaast volgt het OCAD ook links-extremistische personen van nabij op die geweld zouden kunnen plegen, “Rechts-extremisme is kwantitatief echter meer aanwezig. Dat gedachtegoed is meer en meer mainstream aan het worden”, besluit Van Tigchelt.